Trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, năm 2007 Việt Nam đã gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Đây không chỉ là cơ hội mà còn nhiều thách thức trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của nước ta. Đặc biệt là việc là xây dựng một hệ thống pháp luật đồng bộ và phù hợp với một Nhaø nöôùc phaùp quyeàn xaõ hoäi chuû nghóa và thông lệ quốc tế, trên cơ sở đó đã góp phần phát triển và nâng cao vị trí của Việt Nam trên trường quốc tế.
Luaät qui ñònh về quyeàn con ngöôøi treân caùc nguyeân taéc toân troïng vaø baûo veä con ngöôøi, bình ñaúng, coâng baèng trong hoaït ñoäng tö phaùp của nước ta đã ñaùp öùng được thực tiễn yeâu caàu của hoäi nhaäp quoác tế … thì ngheà Luaät sö đđã daàn daàn trôû thaønh moät ngheà thöïc söï toàn taïi vaø phaùt trieån trong ñôøi soáng kinh tế - xã hội nước ta.
Có thể nói rằng ngày nay nghề Luật sư ở Việt Nam đã và đang được Đảng, Nhà nước quan tâm tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho việc phát triển. Trong giai đoạn hiện này Luật sư không những được xã hội và pháp luật thừa nhận là một NGHỀ mà còn là một NGHỀ cao quí được xã hội tôn vinh. Những năm gần đây, cùng với tiến trình phát triển nền kinh tế thị trường, đội ngũ luật sư đã từng bước phát triển về số lượng và chất lượng. Phạm vi lĩnh vực dịch vụ mà luật sư cung cấp đang trở nên phong phú và đa dạng. Nhiều văn phòng Luật sư, công ty tư vấn pháp luật ra đời đã đáp ứng phần nào nhu cầu về dịch vụ pháp lý, đặc biệt là nhu cầu tư vấn luật ngày một gia tăng.
Ngheà luaät sö ñöôïc ñieàu chænh vaø kieåm soaùt raát chaët cheõ baèng nhöõng quy ñònh cuûa phaùp luaät trong từng thời kỳ được thực thi thông qua vieäc ban haønh Phaùp leänh Toå chöùc Luaät sö 1987, Phaùp leänh Luaät sö 2001 … Đặc biệt, Pháp lệnh Luật sư 2001 ra đời đã mang theo một sứ mệnh lịch sử là sự chuyên nghiệp hóa đội ngũ luật sư Việt Nam, pháp lệnh này đã nâng tầm nghề luật sư xứng đáng với vị trí vốn có của nó trong nền kinh tế thị trường của một xã hội đang trên đà phát triển. Tuy nhiên, những quy định chưa rõ ràng của Pháp lệnh Luật Sư 2001 đã để lại những khoảng trống nhất định trong việc chuyên nghiệp hóa hoạt động của nghề này. Cho nên nhận thấy sự cần thiết cũng như cấp bách để hoàn thiện khung pháp lý cho một nghề đang là tâm điểm của xã hội.
Luật luật sư 2006 đã được ra đời với một kỳ vọng là nhằm nâng tầm quan trọng của đội ngũ luật sư Việt Nam cụ thể là:
- Các Luật sư sẽ không còn là cái bóng trên công đường mà sẽ trở thành một mắt xích quan trọng trong hệ thống thực thi pháp luật cũng như trong hệ thống thương mại đa phương. Beân caïnh ñoù, luaät sö coøn phaûi tuaân thuû caùc quy taéc ñaïo ñöùc ngheà nghieäp boå sung cho caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät. Nhöõng quy taéc naøy trong nhieàu tröôøng hôïp coøn ñaët ra yeâu caàu cao hôn so vôùi yeâu caàu cuûa phaùp luaät nhaèm baûo veä khaùch haøng, nhöõng ngöôøi thueâ luaät sö ñeå baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình.
- Hoaït ñoäng luaät ôû nöôùc ta trong thôøi gian qua khoâng nhöõng ñaùp öùng kòp thôøi nhu caàu trôï giuùp phaùp lyù ngaøy caøng cao cuûa caù nhaân, toå chöùc mà còn goùp phaàn quan troïng trong vieäc baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa bò can, bò caùo vaø caùc ñöông söï khaùc, phuïc vuï tích cöïc cho coâng cuoäc caûi caùch tö phaùp, taïo laäp moâi tröôøng phaùp lyù thuaän lôïi vaø tin caäy cho caùc hoaït ñoäng ñaàu tö, kinh doanh thöông maïi trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá quoác teá.
Tröôùc nhöõng toàn taïi, baát caäp nêu trên xuaát phaùt töø caùc nguyeân nhaân chuû quan vaø khaùch quan neâu treân, nhaèm phaùt trieån toå chöùc hoaït ñoäng cuûa ngheà luaät sö ôû Vieät Nam trong thôøi gian tôùi, trong khuoân khoå cuûa baøi tieåu luaän naøy, tôi xin ñöôïc trình baøy khaùi quaùt về: “Quá trình hình thành, Tổ chức và hoạt động nghề Luật sư ở Việt Nam thực trạng và hướng phát triển” ñeå ngöôøi ñoïc coù caùi nhìn toaøn dieän, töø ñoù ñöa ra caùc ñònh höôùng phaùt trieån ñeå töøng böôùc theå hieän heát söùc maïnh toàn diện, vai troø cuûa ngheà luaät sö trong ñôøi soáng phaùp lyù vaø ñôøi soáng xaõ hoäi, coâng cuoäc caûi caùch tö phaùp, goùp phaàn xaây döïng xaõ hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh.
Tiểu luận được phân chia thành 4 nội dung cụ thể sau:
I - QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH, TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG NGHEÀ LUAÄT SÖ ÔÛ VIEÄT NAM.
II - TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG HÀNH NGHỀ LUẬT SƯ Ở VIỆT NAM THEO LUẬT LUẬT SƯ 2006.
III - THỰC TRẠNG HÀNH NGHỂ LUẬT SƯ TẠI VIỆT NAM
IV - PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT TRIỂN TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG LUẬT SƯ TẠI VIỆT NAM
I - QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH, TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG NGHEÀ LUAÄT SÖ ÔÛ VIEÄT NAM:
Tröôùc naêm 1930, ngöôøi Phaùp chieám ñoäc quyeàn ngheà luaät sö ôû nöôùc ta, nhöng vôùi saéc leänh ngaøy 25/05/1930, thöïc daân Phaùp môùi toå chöùc Hoäi ñoàng luaät sö ôû Haø Noäi vaø Saøi Goøn coù söï tham gia cuûa ngöôøi Vieät Nam.
Khi Caùch maïng thaùng taùm thaønh coâng, Chuû tòch Hoà Chí Minh ñaõ kyù Saéc leänh soá: 46/SL ngaøy 10/10/1945 toå chöùc ñoaøn theå luaät sö nhaèm duy trì toå chöùc luaät sö cuõ vôùi moät soá ñieåm söûa ñoåi cho thích hôïp vôùi tình hình môùi. Ngoaøi ra, Saéc leänh soá: 217/SL ngaøy 22/01/1946 cho pheùp caùc thaåm phaùn ñeä nhò caáp (tænh vaø khu) coù baèng luaät khoa cöû nhaân ñöôïc boå nhieäm sau ngaøy 19/08/1945 coù theå ra laøm luaät sö maø khoâng phaûi taäp söï taïi moät Vaên phoøng luaät sö.
Quyeàn baøo chöõa cuûa bò can, bò caùo ñaõ ñöôïc ghi nhaän ngay töø Saéc leänh ñaàu tieân veà Toøa aùn. Theo Ñieàu 5 của Saéc leänh veà Toøa aùn ngaøy 13/09/1945 thieát laäp caùc Toøa aùn quaân söï quy ñònh: “Bò caùo coù theå töï baøo chöõa hay nhôø moät ngöôøi khaùc beânh vöïc cho mình”.
Quyeàn baøo chöõa cuûa bò caùo laø nguyeân taéc daân chuû quan troïng trong toá tuïng coøn ñöôïc thöøa nhaän vaø theå hieän trong Ñieàu 67 Hieán phaùp naêm 1946, Hieán phaùp ñaàu tieân cuûa nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa nhö sau: “Ngöôøi bò caùo ñöôïc quyeàn töï baøo chöõa laáy hoaëc möôïn luaät sö” (1).
Do hoaøn caûnh khaùng chieán neân trong thôøi gian naøy löïc löôïng luaät sö raát ít, moät soá luaät sö ñaõ tham gia caùch maïng, moät soá thì chuyeån sang hoaït ñoäng ôû lónh vöïc khaùc, haàu heát caùc Vaên phoøng luaät sö ñeàu ngöng hoaït ñoäng. Neân ñeå ñaûm baûo quyeàn baûo chöõa cuûa bò can, bò caùo, trong khi soá löôïng luaät sö coøn raát ít, Saéc leänh số: 69/SL ngaøy 18/06/1949 (Đã bị sửa đổi bởi saéc leänh soá: 144/SL ngaøy 22/12/1949) ñaõ ñöôïc ban haønh nhaèm cho pheùp nguyeân caùo, bò caùo vaø bò can coù theå nhôø moät coâng daân khoâng phaûi laø luaät sö beân vöïc cho mình. Coâng daân ñoù phaûi ñöôïc oâng Chaùnh aùn thöøa nhaän. Ngöôøi ñöùng ra beân vöïc khoâng ñöôïc nhaän tieàn thuø lao cuûa bò can hoaëc thaân nhaân bò can. Ñeå cuï hoùa Saéc leänh số: 69/SL ngaøy 18/06/1949, Boä Tö phaùp ñaõ ban haønh Nghò ñònh soá: 01/NÑ-VY ngaøy 12/01/1950 aán ñònh ñieàu kieän ñeå laøm baøo chöõa vieân vaø phuï caáp cuûa baøo chöõa vieân.
Hieán phaùp naêm 1959 ñaõ thieát laäp heä thoáng Toøa aùn vaø Vieän Kieåm saùt, Boä Tö phaùp khoâng coøn toàn taïi, coâng taùc haønh chính tö phaùp ñöôïc giao cho Toøa aùn toái cao ñaûm nhieäm, trong ñoù coù coâng taùc baøo chöõa. Ñieàu 101 cuûa Hieán phaùp 1959 quy ñònh veà quyeàn baøo chöõa cuûa bò caùo.
Naêm 1963, Vaên phoøng luaät sö thí ñieåm ñöôïc thaønh laäp laáy teân laø Vaên phoøng luaät sö Haø Noäi. Sau khi toå chöùc Vaên phoøng luaät sö này, tình hình yeâu caàu baøo chöõa vaø baûo veä quyeàn lôïi hôïp phaùp cuûa coâng daân tröôùc toøa ngaøy caøng taêng. Luùc ñaàu chæ nhaän baøo chöõa nhöõng vuï aùn do Toøa aùn yeâu caàu, veà sau caùc bò caùo, ñöông söï tröïc tieáp ñeán môøi luaät sö taïi Vaên phoøng luaät sö.Naêm 1972, Uyû ban phaùp cheá cuûa Chính phuû ñöôïc thaønh laäp. Naêm 1974 Toøa aùn toái cao chuyeån đã Vaên phoøng luaät sö sang Uyû ban Phaùp cheá cuûa Chính phuû quaûn lyù theo chöùc naêng quy ñònh taïi Nghò ñònh số: 190/CP ngaøy 09/10/1972.
Sau khi coù Nghò quyeát cuûa Quoác hoäi veà vieäc thaønh laäp laïi Boä Tö phaùp, ngaøy 22/11/1981 Hoäi ñoàng Boä tröôûng ban haønh Nghò ñònh soá: 143-HÑBT quy ñònh chöùc naêng, nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa Boä Tö phaùp. Boä Tö phaùp coù nhieäm vuï quaûn lyù hoaït ñoäng haønh chính tö phaùp, trong ñoù coù hoaït ñoäng luaät sö.
Ngaøy 31/10/1983 Boä Tö phaùp ñaõ ban haønh Thoâng tö soá: 691/QLTPK höôùng daãn veà coâng taùc baøo chöõa ôû moät soá tænh thaønh laäp Ñoaøn baøo chöõa vieân nhaân daân vaø Thoâng tö naøy toàn taïi cho ñeán khi Phaùp leänh Toå chöùc luaät sö naêm 1987 đđược ban haønh. Theo ñoù, các thaønh phoá Haø Noäi, Hoà Chí Minh, Haûi Phoøng ñaõ coù toå chöùc luaät sö, baøo chöõa thì cuõng coá laïi veà toå chöùc, quaûn lyù chaët cheõ hôn. Coøn ôû caùc tænh khaùc neáu coù ñieåu kieän vaø ñöôïc Uyû ban nhaân daân tænh cho pheùp thì thaønh laäp Ñoaøn baøo chöõa vieân nhaân daân. Ngöôøi laøm coâng taùc baøo chöõa phaûi laø coâng daân cuûa nöôùc Coäng hoøa Xaõ hoäi Chuû nghóa Vieät Nam, coù phaåm chaát ñaïo ñöùc caùch maïng toát, göông maãu chaáp haønh ñöôøng loái chính saùch cuûa Ñaûng vaø phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc, coù kieán thöùc phaùp lyù caàn thieát.
Ñeán cuoái naêm 1987 caû nöôùc ñaõ coù 30 tænh, thaønh phoá thaønh laäp Ñoaøn baøo chöõa vieân nhaân daân, vôùi gaàn 400 baøo chöõa vieân.
Hieán phaùp 1946, naêm 1959 vaø naêm 1980 ñeàu theå hieän nguyeân taéc baûo ñaûm quyeàn baûo chöõa cuûa bò can, bò caùo. Nhöng Ñieàu 133 cuûa Hieán phaùp 1980 coøn quy ñònh: “Toå chöùc luaät sö ñöôïc thaønh laäp ñeå giuùp bò caùo vaø caùc ñöông söï khaùc veà maët phaùp lyù” (2). Ñaây chính laø cô sôû phaùp lyù cho vieäc xaây döïng moät vaên baûn veà toå chöùc luaät sö ôû Vieät Nam sau naøy.
Ngaøy 18/12/1987, Hoäi ñoàng Nhaø nöôùc (nay laø Uyû ban Thöôøng vuï Quoác hoäi) ñaõ thoâng qua Phaùp leänh Toå chöùc luaät sö. Phaùp leänh naøy ñaõ cuï theå hoùa quy ñònh cuûa Hieán phaùp 1980 veà cheá ñònh luaät sö, taïo cô sôû cho vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa ñoäi nguõ luaät sö ôû Vieät Nam.
Hoäi ñoàng Boä tröôûng (nay laø Chính phuû) ñaõ ban haønh “Quy cheá Ñoaøn luaät sö” keøm theo Nghò ñònh soá: 15/HÑBT ngaøy 21/02/1989 nhaèm cuï theå hoùa vaø höôùng daãn thi haønh Phaùp leänh Toå chöùc hoaït ñoäng luaät sö.
Boä Tö phaùp ban haønh Thoâng tö soá: 313/TT/LS ngaøy 15/04/1989 höôùng daãn thöïc hieän Quy cheá Ñoaøn luaät sö.
Theo höôùng daãn cuûa Boä Tö phaùp, caùc Sôû Tö phaùp ñaõ phoái hôïp chaët cheõ vôùi Uyû ban Maët traän Toå quoác tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông toå chöùc tuyeân truyeàn, höôùng daãn ñieàu kieän vaø giôùi thieäu ngöôøi coù ñuû tieâu chuaån gia nhaäp Ñoaøn luaät sö, giuùp Uyû ban nhaân daân caáp tænh, thaønh phoá chuaån bò hoà sô thaønh laäp Ñoaøn luaät sö. Theo Ñieàu 7 Phaùp leänh Toå chöùc Luaät sö: sau khi thoáng nhaát yù kieán vôùi Boä tröôûng Boä Tö phaùp, Uyû ban nhaân daân caáp tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông ra quyeát ñònh cho pheùp thaønh laäp Ñoaøn luaät sö.
Taïi thôøi ñieåm ban haønh Phaùp leänh Toå chöùc luaät sö naêm 1987, soá ngöôøi coù baèng cöû nhaân luaät raát ít, nhaát laø caùc tænh mieàn nuùi, neân Phaùp leänh quy ñònh veà trình ñoä phaùp lyù ñoái vôùi ngöôøi muoán gia nhaäp Ñoaøn luaät sö neáu khoâng coù baèng cöû nhaân luaät thì phaûi coù trình ñoä töông ñöông ñaïi hoïc phaùp lyù, ñoàng thôøi cho pheùp caùn boä – coâng chöùc ñöôïc kieâm nhieäm haønh ngheà luaät sö. Soá löôïng luaät sö kieâm nhieäm ôû caùc Ñoaøn luaät sö luùc baáy giôø chieám khoaûng 40% trong toång soá luaät sö cuûa caû nöôùc. Soá luaät sö chuyeân traùch thì ña phaàn laø caùn boä nghæ höu. Ñoäi nguõ luaät sö caû nöôùc töø 186 luaät sö naêm 1989 ñeán ngaøy 30/09/2001 ñaõ taêng leân 2.100 luaät sö.
Phaùp leänh Toå chöùc Luaät sö laø vaên baûn phaùp luaät töông ñoái hoaøn chænh quy ñònh veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng luaät sö. Tuy nhieân, trong boái caûnh chính saùch môû cöûa, quan heä veà phaùp luaät, tö phaùp giöõa nöôùc ta vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc vaø theá giôùi ngaøy caøng phaùt trieån. Nhaø nöôùc ta cho pheùp luaät sö nöôùc ngoaøi haønh ngheà taïi Vieät Nam. Nhöõng quy ñònh cuûa Phaùp leänh Toå chöùc luaät sö 1987 luùc naøy khoâng coøn phuø hôïp vôùi thöïc tieãn, laøm cho hoaït ñoäng luaät sö khoâng ñaùp öùng nhu caàu giuùp ñôõ phaùp lyù ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi. Nhaát laø caùc quy ñònh veà ñieàu kieän vaø thuû tuïc coâng nhaän luaät sö, hình thöùc haønh ngheà vaø quaûn lyù ñoái vôùi hoaït ñoäng luaät sö. Tình hình ñoù ñaët ra yeâu caàu caàn nhanh choùng ñöa cheá ñònh luaät sö cuûa nöôùc ta phuø hôïp vôùi cô cheá thò tröôøng.
Cuøng vôùi vieäc caûi caùch tö phaùp, vieäc caûi caùch toå chöùc vaø hoaït ñoäng luaät sö laø caàn thieát, trong ñoù coù vieäc söûa ñoåi Phaùp leänh Toå chöùc luaät sö naêm 1987. Vieäc söûa ñoåi Phaùp leänh ñaët ra trong boái caûnh Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta ñang tieán haønh coâng cuoäc ñoåi môùi vaø xaây döïng Nhaø nöôùc phaùp quyeàn Coäng hoøa Xaõ hoäi Chuû nghóa Vieät Nam. Nghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù ba Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam (Khoùa XIII) ñaõ neâu roõ: “Ñoåi môùi quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi hoaït ñoäng luaät sö… phuø hôïp vôùi chuû tröông xaõ hoäi hoùa, keát hôïp quaûn lyù Nhaø nöôùc vôùi vai troø töï quaûn cuûa caùc toå chöùc ngheà nghieäp. Ñaøo taïo vaø phaùt trieån ñoäi nguõ luaät sö coù phaåm chaát ñaïo ñöùc, coù trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï, phaùt huy vai troø cuûa hoï trong tö vaán phaùp luaät vaø trong toá tuïng”.
Phaùp leänh Luaät sö năm 2001 đã ñöôïc Uyû ban Thöôøng vuï Quoác hoäi thoâng qua ngaøy 25/07/2001 laø moät böôùc tieán quan troïng trong quaù trình xaây döïng vaø hoaøn thieän theå cheá luaät sö ôû nöôùc ta, ñöa cheá ñònh luaät sö cuûa nöôùc ta tieán laïi gaàn vôùi thoâng leä quoác teá. Phaùp leänh Luaät sö naêm 2001 khoâng chæ naâng cao vai troø cuûa luaät sö trong xaõ hoäi maø coøn ñöa luaät sö cuûa nöôùc ta leân ngang taàm vôùi luaät sö cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi, khaúng ñònh luaät sö laø moät ngheà trong xaõ hoäi vaø mang tính chuyeân nghieäp cao, cụ thể là:
- Keát hôïp quaûn lyù Nhaø nöôùc vôùi vai troø töï quaûn cuûa toå chöùc luaät sö theå hieän töø vieäc quy ñònh ñieàu kieän haønh ngheà luaät sö: Moät ngöôøi muoán haønh ngheà luaät sö phaûi gia nhaäp Ñoaøn luaät sö ñeå taäp söï haønh ngheà, sau khi ñaït yeâu caàu kyø kieåm tra heát taäp söï thì Ñoaøn luaät sö ñeà nghò cô quan Nhaø nöôùc (Boä Tö phaùp) caáp chöùng chæ haønh ngheà luaät sö, thì môùi ñöôïc haønh ngheà (Ñieàu 7, 8, 10, 13 Phaùp leänh Luaät sö năm 2001).
- Tieâu chuaån chuyeân moân: ngöôøi muoán ñöôïc coâng nhaän laø luaät sö thì sau khi toát nghieäp ñaïi hoïc luaät (khoâng chaáp nhaän trình ñoä töông ñöông ñaïi hoïc luaät nhö Phaùp leänh Toå chöùc luaät sö naêm 1987) coøn phaûi qua moät khoùa ñaøo taïo luaät sö vaø moät thôøi gian taäp söï laø 24 thaùng (khoaûn 1 Ñieàu 8 Phaùp leänh Luaät sö năm 2001).
- Chuyeân nghieäp hoùa ñoäi nguõ luaät sö: caùn boä, coâng chöùc khoâng ñöôïc haønh ngheà luaät sö (quy ñònh naøy phuø hôïp vôùi tính chaát cuûa ngheà luaät sö, thoâng leä quoác teá vaø Phaùp leänh veà caùn boä, coâng chöùc).
- Phaân ñònh roõ toå chöùc xaõ hoäi ngheà nghieäp cuûa luaät sö vaø toå chöùc haønh ngheà cuûa luaät sö, taïo ñieàu kieän cho caùc luaät sö thöïc hieän quyeàn töï chuû, töï chòu traùch nhieäm trong haønh ngheà, taïo cô sôû phaùp lyù môû roäng maïng löôùi dòch vuï cuûa luaät sö theo nhu caàu cuûa xaõ hoäi, ñoàng thôøi naâng cao hieäu quaû quaûn lyù cuûa Ñoaøn luaät sö.
- Quy ñònh caùc hình thöùc toå chöùc haønh ngheà cuûa luaät sö: luaät sö ñöôïc töï do thaønh laäp Vaên phoøng luaät sö (moät luaät sö) hoaëc Coâng ty luaät hôïp danh (nhieàu luaät sö) theo quy ñònh cuûa phaùp luaät, toå chöùc vaø töï chòu traùch nhieäm veà vieäc haønh ngheà cuûa mình trong Vaên phoøng hoaëc Coâng ty do mình thaønh laäp, ñöôïc hôïp taùc vôùi toå chöùc luaät sö nöôùc ngoaøi theo caùc hình thöùc do phaùp luaät quy ñònh, ñöôïc ñaët cô sôû haønh ngheà ôû nöôùc ngoaøi (Ñieàu 17, 18, 19 Phaùp leänh Luaät sö năm 2001).
- Môû roäng ñaùng keå quyeàn cuûa luaät sö: Ngoaøi lónh vöïc tham gia toá tuïng luaät sö coøm ñöôïc tham gia lónh vöïc tö vaán phaùp luaät, tö vaán phaùp luaät trong lónh vöïc ñaàu tö, kinh doanh.
Ñeå trieån khai thi haønh Phaùp leänh Luaät sö, ñaõ coù caùc vaên baûn döôùi luaät ñöôïc ban haønh:
- Chính phuû ñaõ ban haønh Nghò ñònh soá: 94/2001/NÑ-CP ngaøy 12/12/2001 qui ñònh chi tieát thi haønh Phaùp leänh Luaät sö năm 2001;
- Boä Tö phaùp ñaõ ban haønh Thoâng tö soá: 02/2002/TT-BTP höôùng daãn moät soá quy ñònh cuûa Nghò ñònh soá: 94/2001/NÑ-CP cuûa Chính phuû.
- Boä tröôûng Boä tö phaùp ñaõ kyù Quyeát ñònh soá: 356b/2002/QÑ-BT ngaøy 05/08/2002 ban haønh Quy taéc maãu veà ñaïo ñöùc ngheà nghieäp luaät sö.
- Boä Tö phaùp vaø Boä Taøi chính phoái hôïp xaây döïng vaø ban haønh Thoâng tö lieân tòch ngaøy 06/12/2001 höôùng daãn veà thuø lao vaø chi phí cho luaät sö trong tröôøng hôïp luaät sö tham gia toá tuïng theo yeâu caàu cuûa cô quan tieán haønh toá tuïng.
- Boä Taøi chính ban haønh Thoâng tö soá: 53/TT-BTC ngaøy 02/06/2003 höôùng daãn cheá ñoä thueá vôùi Vaên phoøng luaät sö, Coâng ty luaät hôïp danh …
Ngoaøi ra, Boä Tö phaùp coøn coù nhieàu coâng vaên khaùc höôùng daãn Sôû Tö phaùp, Ñoaøn luaät sö kòp thôøi thaùo gôõ nhöõng vöôùng maéc, khoù khaên trong quaù trình trieån khai Phaùp leänh Luaät sö naêm 2001.
Tuy nhieân, khoâng phaûi luùc naøo luaät sö cuõng ñaùp öùng theo moïi yeâu caàu cuûa khaùch haøng vì luaät sö coøn coù nghóa vuï toân troïng söï thaät, coâng lyù, ñaïo ñöùc con ngöôøi. Ngheà luaät sö laø ngheà nghieäp chuyeân moân chöù khoâng phaûi laø ngheà kinh doanh thuaàn tuyù vì noù gaén vôùi soá phaän cuûa con ngöôøi. Lòch söû hình thaønh ngheà luaät sö ñaõ chöùng minh, chính töø cuoäc ñaáu tranh choáng nhöõng aùp böùc, baát coâng trong loøng xaõ hoäi coù giai caáp, ngöôøi luaät sö ñaõ ñöùng veà phía ngöôøi bò aùp böùc, beân vöïc quyeàn lôïi cho hoï tröôùc töông quan khoâng ngang baèng giöõa quyeàn löïc nhaø nöôùc vaø caù nhaân. Chính töø haønh ñoäng nhaèm choáng laïi nhöõng baát coâng ñoù, hình aûnh ngöôøi luaät sö xuaát hieän nhö moät bieåu töôïng veà loøng nghóa hieäp, beân vöïc coâng lyù … Vì vaäy maø ngheà luaät sö coøn ñöôïc toân vinh laø moät ngheà cao quyù trong xaõ hoäi, Luaät sö xuaát hieän nhö moät bieåu töôïng veà loøng nghóa hieäp, beân vöïc coâng lyù … Chính vì vaäy maø ngheà luaät sö cho đến nay vẫn coøn ñöôïc toân vinh laø moät ngheà cao quyù trong xaõ hoäi hiện đại.
Vai trß cña luËt s lµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña bÞ can, bÞ c¸o vµ c¸c ®¬ng sù tríc Toµ ¸n; t vÊn ph¸p luËt gãp phÇn b¶o vÖ quyÒn lîi Ých cña c¸ nh©n, tæ chức. LuËt s cßn gãp một phÇn trong viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt. Khi quyÒn bµo ch÷a lµ quyÒn c«ng d©n ®îc nhµ níc b¶o hé th× sù tham gia cña luËt s vµo ho¹t ®éng xÐt xö t¹i phiªn toµ lµ mét h×nh thøc thÓ hiÖn cña ho¹t ®éng b¶o ®¶m quyÒn bµo ch÷a cña c«ng d©n. ViÖc ®¸nh gi¸ mét nhµ níc hay mét chÕ ®é cã thùc sù d©n chñ hay kh«ng ®îc thÓ hiÖn qua viÖc tham gia bµo ch÷a cña luËt s trong c¸c phiªn toµ vµ sè lîng luËt s hµnh nghÒ trong x· héi.
Tổ chức và hoạt động luật sư tại Việt Nam hiện nay được điều chỉnh bởi Luật Luật sư ra đời năm 2006 và các văn bản liên quan, Luật Luật sư 2006 đã quy định những tiêu chuẩn, điều kiện cụ thể về hành nghề luật sư và cách thức tổ chức hành nghề luật sư. Những chế định mới của Luật Luật sư 2006 về tổ chức và hoạt động luật sư đã có những bước tiến đáng kể so với các văn bản ban hành trước đây, Pháp lệnh Tổ chức luật sư 1987 và Pháp lệnh Luật sư 2001.
II - TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG HÀNH NGHỀ LUẬT SƯ Ở VIỆT NAM THEO LUẬT LUẬT SƯ 2006:
1. Hoạt động hành nghề luật sư:
Theo quy định tại Điều 22, Luật luật sư năm 2006, phạm vi hành nghề Luật sư bao gồm các nội dung cụ thể như sau:
- Tham gia tố tụng với tư cách là người bào chữa cho người bị tạm giữ, bị can, bị cáo hoặc là người bảo vệ quyền lợi của người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án hình sự.
- Tham gia tố tụng với tư cách là người đại diện hoặc là người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong các vụ án về tranh chấp dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, hành chính, việc về yêu cầu dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động và các vụ, việc khác theo quy định của pháp luật.
- Thực hiện tư vấn pháp luật.
- Đại diện ngoài tố tụng cho khách hàng thực hiện các công việc liên quan đến pháp luật.
- Thực hiện dịch vụ pháp lý khác.
Như vậy, phạm vi hành nghề luật sư tương đối rộng và có thể chia thành hai nhóm, hoạt động của luật sư trong quá trình tố tụng và hoạt động ngoài tố tụng. Khi tham gia tư vấn pháp luật cũng như khi đại diện cho khách hàng trong quá trình tố tụng, luật sư cần tuân thủ quy tắc đạo đức nghề nghiệp và đảm bảo một số nguyên tắc sau đối với việc nhận vụ việc của khách hàng:
- Luật sư tôn trọng sự lựa chọn luật sư của khách hàng; chỉ nhận vụ, việc theo khả năng của mình và thực hiện vụ, việc trong phạm vi yêu cầu của khách hàng.
- Khi nhận vụ, việc, luật sư thông báo cho khách hàng về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm nghề nghiệp của luật sư trong việc thực hiện dịch vụ pháp lý cho khách hàng.
- Luật sư không chuyển giao vụ, việc mà mình đã nhận cho luật sư khác làm thay, trừ trường hợp đã được đồng ý chấp thuận của khách hàng hoặc trường hợp bất khả kháng.
Ngoài ra, luật sư phải tuân thủ nguyên tắc bí mật thông tin của khách hàng nhằm đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho khách hàng và không gây thiệt hại cho khách hàng. Có như vậy, khách hàng mới có thể tin tưởng cung cấp toàn bộ thông tin về vụ việc cho luật sư, để luật sư tìm ra phương án tốt nhất bảo vệ khách hàng. Luật sư chỉ được phép tiết lộ thông tin về vụ, việc, về khách hàng mà mình biết được trong khi hành nghề khi được khách hàng đồng ý bằng văn bản hoặc pháp luật có quy định khác. Tổ chức hành nghề luật sư có trách nhiệm bảo đảm các nhân viên trong tổ chức hành nghề không tiết lộ thông tin về vụ, việc, về khách hàng của mình.
Luật sư có thể lựa chọn một trong hai hình thức hành nghề sau:
- Hành nghề trong tổ chức hành nghề luật sư. Việc hành nghề trong tổ chức hành nghề luật sư được thực hiện dưới các hình thức: thành lập hoặc tham gia thành lập tổ chức hành nghề luật sư; làm việc theo hợp đồng cho tổ chức hành nghề luật sư.
- Hành nghề với tư cách cá nhân.
Luật sư thực hiện dịch vụ pháp lý theo hợp đồng dịch vụ pháp lý.
Hoạt động tham gia tố tụng của luật sư phải tuân thủ pháp luật về tố tụng. Luật sư chỉ được cơ quan tiến hành tố tụng cấp giấy chứng nhận người bào chữa, giấy chứng nhận người bảo vệ quyền lợi của đương sự trong vụ án hình sự hoặc giấy chứng nhận người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự trong vụ việc dân sự, vụ án hành chính khi xuất trình đủ giấy tờ thuộc một trong các trường hợp sau:
- Thẻ luật sư, giấy yêu cầu luật sư của khách hàng và giấy giới thiệu của tổ chức hành nghề luật sư hoặc của chi nhánh tổ chức hành nghề luật sư nơi luật sư đó hành nghề đối với trường hợp luật sư hành nghề trong tổ chức hành nghề luật sư;
- Thẻ luật sư, giấy yêu cầu luật sư của khách hàng và giấy giới thiệu của Đoàn luật sư nơi luật sư đó là thành viên đối với trường hợp luật sư hành nghề với tư cách cá nhân; Thẻ luật sư và giấy giới thiệu của cơ quan, tổ chức nơi luật sư hành nghề với tư cách cá nhân làm việc theo hợp đồng lao động để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức đó;
- Thẻ luật sư và văn bản cử luật sư của tổ chức hành nghề luật sư hoặc của chi nhánh tổ chức hành nghề luật sư nơi luật sư đó hành nghề đối với luật sư hành nghề trong tổ chức hành nghề luật sư hoặc Thẻ luật sư và văn bản phân công của Đoàn luật sư đối với luật sư hành nghề với tư cách cá nhân để tham gia tố tụng trong vụ án hình sự theo yêu cầu của cơ quan tiến hành tố tụng.
2. Tổ chức hành nghề luật sư :
Theo Điều 32 của Luật Luật sư, hình thức tổ chức hành nghề luật sư bao gồm Văn phòng luật sư và Công ty luật. Một luật sư chỉ được thành lập hoặc tham gia thành lập một tổ chức hành nghề luật sư tại địa phương nơi có Đoàn luật sư mà luật sư đó là thành viên. Trong trường hợp luật sư ở các Đoàn luật sư khác nhau cùng tham gia thành lập một công ty luật thì có thể lựa chọn thành lập và đăng ký hoạt động tại địa phương nơi có Đoàn luật sư mà một trong các luật sư đó là thành viên.
Văn phòng luật sư do một luật sư thành lập được tổ chức và hoạt động theo loại hình doanh nghiệp tư nhân. Luật sư thành lập văn phòng luật sư là Trưởng văn phòng và phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi nghĩa vụ của văn phòng. Trưởng văn phòng là người đại diện theo pháp luật của văn phòng.
Công ty luật bao gồm công ty luật hợp danh và công ty luật trách nhiệm hữu hạn. Do đặc thù của hoạt động nghề nghiệp luật sư dựa trên kinh nghiệm, uy tín và kỹ năng hành nghề của luật sư, thành viên của công ty luật phải là luật sư. Một điểm mới của Luật luật sư 2006 là cho phép thành lập công ty luật trách nhiệm hữu hạn. Như vậy, các thành viên của công ty luật trách nhiệm hữu hạn chỉ phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản đã góp. Tuy nhiên, Luật luật sư 2006 hạn chế về thành viên đối với công ty luật hợp danh, công ty luật hợp danh không thể có thành viên góp vốn và các thành viên hợp danh của công ty luật hợp danh phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình.
Tổ chức hành nghề luật sư đăng ký hoạt động tại Sở Tư pháp ở địa phương nơi có Đoàn luật sư mà Trưởng văn phòng luật sư hoặc Giám đốc công ty luật là thành viên. Công ty luật do luật sư ở các Đoàn luật sư khác nhau cùng tham gia thành lập thì đăng ký hoạt động tại Sở Tư pháp ở địa phương nơi có trụ sở của công ty.
· Quyền của tổ chức hành nghề luật sư như sau:
- Thực hiện dịch vụ pháp lý.
- Nhận thù lao từ khách hàng.
- Thuê luật sư Việt Nam, luật sư nước ngoài và nhân viên làm việc cho tổ chức hành nghề luật sư.
- Hợp tác với tổ chức hành nghề luật sư nước ngoài.
- Thành lập chi nhánh, văn phòng giao dịch trong nước.
- Đặt cơ sở hành nghề ở nước ngoài.
· Nghĩa vụ của tổ chức hành nghề luật sư:
- Hoạt động theo đúng lĩnh vực hành nghề ghi trong Giấy đăng ký hoạt động.
- Thực hiện đúng những nội dung đã giao kết với khách hàng.
- Cử luật sư của tổ chức mình tham gia tố tụng theo phân công của Đoàn luật sư.
- Tạo điều kiện cho luật sư của tổ chức mình thực hiện trợ giúp pháp lý miễn phí.
- Bồi thường thiệt hại do lỗi mà luật sư của tổ chức mình gây ra cho khách hàng trong khi thực hiện tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng, dịch vụ pháp lý khác.
- Mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho luật sư của tổ chức mình theo quy định của pháp luật về kinh doanh bảo hiểm.
- Chấp hành quy định của pháp luật về lao động, thuế, tài chính, thống kê.
- Chấp hành các yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về việc báo cáo, kiểm tra, thanh tra.
Hành nghề luật sư với tư cách cá nhân là việc luật sư tự mình nhận vụ, việc, cung cấp dịch vụ pháp lý cho khách hàng, chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động hành nghề và hoạt động theo loại hình hộ kinh doanh cá thể. Luật sư hành nghề với tư cách cá nhân chỉ được đăng ký một địa điểm giao dịch và không có con dấu. Luật sư hành nghề với tư cách cá nhân đăng ký hành nghề tại Sở Tư pháp ở địa phương nơi có Đoàn luật sư mà luật sư đó là thành viên.
3. Điều kiện để hành nghề luật sư tại Việt Nam hiện nay:
Theo quy định của Luật Luật sư 2006, Luật sư là người có đủ tiêu chuẩn, điều kiện hành nghề theo quy định của Luật luật sư, thực hiện dịch vụ pháp lý theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Hoạt động nghề nghiệp của luật sư nhằm góp phần bảo vệ công lý, phát triển kinh tế và xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Như vậy, Luật sư là một nghề trong xã hội mang tính chuyên nghiệp cao và có vai trò quan trọng trong xã hội.
Về tiêu chuẩn chuyên môn, Luật luật sư đưa ra điều kiện phải có bằng cử nhân luật, đã được đào tạo nghề luật sư và phải trải qua thời gian tập sự hành nghề luật sư. Người tốt nghiệp cử nhân luật muốn hành nghề luật sư phải hoàn thành lớp đào tạo nghiệp vụ luật sư có thời hạn là sáu tháng để được cấp Giấy chứng nhận tốt nghiệp đào tạo nghề luật sư. Bên cạnh đó, luật sư còn phải có Chứng chỉ hành nghề luật sư (học 6 tháng) và còn phải là thành viên của một Đoàn luật sư. Chứng chỉ hành nghề luật sư thể hiện một chức danh tư pháp của luật sư do Bộ Tư pháp cấp cho những người đã hoàn thành giai đoạn tập sự hành nghề luật sư (18 tháng) và dựa trên khả năng, trình độ của Luật sư. Đây là một văn bằng quan trọng của luật sư, chỉ khi luật sư được cấp chứng chỉ hành nghề, luật sư mới chính thức tham gia hoạt động luật sư. Có thể nói, điều kiện về tiêu chuẩn chuyên môn là điều kiện cần, thì điều kiện phải có Chứng chỉ hành nghề luật sư và là thành viên của một Đoàn luật sư là điều kiện đủ để có thể hành nghề luật sư.
Một điểm mới của Luật luật sư 2006 so với Pháp lệnh Luật sư 2001 là quy định người tập sự hành nghề luật sư không được nhận và thực hiện dịch vụ pháp lý cho khách hàng, và chỉ được giúp luật sư hướng dẫn trong hoạt động nghề nghiệp. Với quy định này, Luật luật sư 2006 đã đưa ra điều kiện chặt chẽ hơn đối với hoạt động thực hiện dịch vụ pháp lý của người tập sự hành nghề luật sư. Trước đây, luật sư tập sự có thể thực hiện các hoạt động nghề nghiệp theo sự phân công của luật sư hướng dẫn. Có quan điểm cho rằng, trong thời kỳ Việt Nam đang phát triển rất mạnh mẽ về kinh tế xã hội như hiện nay, nước ta đang có nhu cầu rất lớn đối với hoạt động cung cấp tư vấn pháp luật cũng như hoạt động bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân trong hoạt động tố tụng; Tình trạng thiếu rất nhiều luật sư tham gia hoạt động nghề nghiệp có thể thêm trầm trọng với việc hạn chế Luật sư tập sự thực hiện các dịch vụ pháp lý. Tuy nhiên, mục tiêu của Luật luật sư 2006 là hướng tới việc quản lý tốt hơn hoạt động hành nghề luật sư, nâng cao chất lượng hành nghề luật sư. Nếu cho phép luật sư tập sự thực hiện dịch vụ pháp lý, chúng ta sẽ không bảo đảm được chất lượng hoạt động nghề nghiệp của luật sư. Điều này cũng phù hợp với thông lệ hoạt động hành nghề luật sư của các nước trên thế giới, luật sư chỉ được phép hành nghề khi có đủ điều kiện và có Chứng chỉ hành nghề luật sư.
III – THỰC TRẠNG HÀNH NGHỂ LUẬT SƯ TẠI VIỆT NAM:
Sau 05 năm thi hành Pháp lệnh Luật sư đội ngũ luật sư ở nước ta đã và đang phát triển nhanh về số lượng, tính chuyên nghiệp trong hoạt động hành nghề cũng từng bước được nâng cao.
Tính đến tháng 1 năm 2007 tổng số luật sư trong cả nước là 4.200 luật sư, tăng 2 lần so với tổng số luật sư có được sau hơn 10 năm thi hành Pháp lệnh tổ chức luật sư năm 1987. Một kết quả rất quan trọng nữa là Pháp lệnh luật sư năm 2001 đã tạo điều kiện thuận lợi mở rộng phát triển hoạt động hành nghề của các luật sư. Chỉ trong thời gian chưa đầy 05 năm, 961 Văn phòng luật sư, Công ty luật hợp danh đã được thành lập và đăng ký hoạt động. Hiện nay cả nước có khoảng hơn 4.000 luật sư và 2.000 luật sư tập sự. Sau hơn sáu năm thực hiện cho đến nay, diện mạo luật sư đã thay đổi hẳn, thực tế đã có hơn 1.200 tổ chức hành nghề luật sư Việt Nam đã đi vào hoạt động, hình thành một đội ngũ luật sư chuyên nghiệp với hơn 5.000 luật sư. Lần đầu tiên các luật sư và tổ chức hành nghề Luật sư đã được các tổ chức quốc tế đưa vào danh sách các tổ chức Luật sư hoạt động hiệu quả, như năm 2003-2004, văn phòng Luật sư YK Việt Nam đã được Tạp chí Luật Tài chính Quốc tế bình chọn là Văn phòng Luật sư tiêu biểu của Việt Nam. Năm 2005, Văn phòng Luật sư Vilaf Hồng Đức được Tạp chí Lega500 bình chọn là một trong 10 luật sư tiêu biểu hành nghề tài Việt Nam. Trong những vị trí được bình chọn nêu trên, trước đây chỉ thuộc về các luật sư nước ngoài và tổ chức luật sư nước ngoài có chi nhánh đặt tại Việt Nam. Mặc dù trong 7 năm qua, số lượng luật sư ở nước ta tăng 200% nhưng vẫn không đáp ứng được nhu cầu. Mới chỉ có 20% án hình sự có luật sư tham gia. Bình quân tại Việt Nam cứ 21.000 dân mới có một luật sư (trong khi ở Hoa Kỳ là 250 dân/1 luật sư, Nhật 1.500 dân/luật sư và Singapore là 1.000 dân/1 luật sư).
Tuy nhieân, qua thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi vaø nhaát laø trãi qua quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá thì toå chöùc vaø hoaït ñoäng luaät sö vẫn còn nhieàu vaán ñeà baát caäp nhö ñội nguõ luaät sö vöøa thieáu veà soá löôïng, vöøa yeáu veà chaát löôïng vaø chöa ngang taàm vôùi nhieäm vuï, chöa ñaùp öùng ñaày ñuû yeâu caàu cuûa xaõ hoäi. Beân caïnh ñoù, lieân quan ñeán quyeàn cuûa luaät sö trong tham gia toá tuïng, nhaát là trong caùc toá tuïng hình söï, ñieàu tra vaø truy toá cuõng coøn nhieàu khoù khaên, vöôùng maéc. Moät soá ngöôøi khi tham gia toá tuïng vaãn chöa nhaän thöùc ñaày ñuû veà yù nghóa, vai troø cuûa luaät sö trong giaûi quyeát caùc vuï aùn, gaây khoù khaên, caûn trôû cho hoaït ñoäng cuûa luaät sö, thaäm chí coøn haïn cheá cô hoäi cho luaät sö neâu roõ quan ñieåm laäp luaän cuûa mình.
Hoạt động luật sư trong thời gian qua không những đã đáp ứng kịp thời nhu cầu giúp đỡ pháp lý ngày càng cao của các cá nhân, tổ chức, góp phần quan trọng trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bị can, bị cáo và các đương sự khác, phục vụ tích cực cho công cuộc cải cách tư pháp, mà còn góp phần tạo lập môi trường pháp lý thuận lợi và tin cậy cho các hoạt động đầu tư kinh doanh, thương mại trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.
Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đã đạt được cũng phải nhìn nhận rằng trong tổ chức và hoạt động hàng nghề luật sư hiện nay vẫn còn một số hạn chế sau đây:
Một là: Số lượng luật sư hiện nay so với dân số cả nước là quá thấp, phân bố không đồng đều mà chỉ tập trung ở hai trung tâm kinh tế lớn của cả nước là Hà Nội và TP. HCM.
Hai là: Chất lượng đội ngũ luật sư hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu trong cải cách tư pháp và hội nhập kinh tế quốc tế. Đa số các luật sư chưa được đào tạo một cách bài bản về kỹ năng hành nghề nói chung và kỹ năng tranh tụng nói riêng. Số lượng luật sư, tổ chức hành nghề luật sư có hiểu biết về kiến thức pháp luật quốc tế, có kinh nghiệm hành nghề trong môi trường quốc tế, có trình độ ngoại ngữ giỏi và hành nghề chuyên sâu trong lĩnh vực đầu tư kinh doanh thương mại đặc biệt là thương mại quốc tế còn rất ít.
Ba là: việc tuân thủ đạo đức nghề nghiệp và kỷ luật hành nghề luật sư vẫn chưa được nhận thức một cách đầy đủ, chưa trở thành ý thức tự giác đối với mỗi cá nhân luật sư trong nghề và trong cuộc sống, cá biệt có luật sư vi phạm pháp luật nghiêm trọng.
Bốn là: nguyên tắc kết hợp quản lý nhà nước với phát huy vai trò tự quản của tổ chức xã hội - nghề nghiệp của Luật Sư.
IV - PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT TRIỂN TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG LUẬT SƯ TẠI VIỆT NAM:
Xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa luôn là nhiệm vụ trung tâm trong việc đổi mới hệ thống chính trị ở nước ta trong thời gian qua. Trong 20 năm thực hiện đường lối đổi mới Đảng ta đã có nhiều Nghị quyết quan trọng đã ban hành để ngày càng hoàn thiện bộ máy nhà nước, không ngừng nâng cao hiệu quả, hiệu lực hoạt động của Nhà nước, đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ đổi mới.
Cùng với việc cải cách bộ máy nhà nước và cải cách nền hành chính, trong nhiều nghị quyết của Đảng ta đã đề ra cải cách tư pháp. Cải cách tư pháp luôn được coi là một bộ phận quan trọng gắn liền với nhiệm vụ xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Mục tiêu của cải cách tư pháp là xây dựng một hệ thống cơ quan tư pháp trong sạch, vững mạnh có phương thức tổ chức, hoạt động khoa học, hiện đại góp phần quan trọng vào việc giữ gìn trật tự kỷ cương phép nước. Nội dung chủ yếu của cải cách tư pháp là củng cố, kiện toàn bộ máy các cơ quan tư pháp, phân định lại thẩm quyền của Toà án, đổi mới tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát, cơ quan điều tra, cơ quan thi hành án và cơ quan, tổ chức bổ trợ tư pháp, trong đó có luật sư.
Như vậy, đổi mới tổ chức và hoạt động luật sư là một trong những nội dung của cải cách tư pháp và có mối quan hệ chặt chẽ với hoạt động tư pháp. Cải cách tổ chức và hoạt động sư phải được đặt trong bối cảnh cải cách tư pháp nói riêng và trong tổng thể cải cách bộ máy nhà nuớc nói chung. Nhiệm vụ của luật sư là góp phần bảo vệ công lý, công bằng xã hội. Hoạt động của luật sư không phải là hoạt động tư pháp, nhưng lại có mối liên hệ gắn chặt với hoạt động tư pháp, hỗ trợ cho hoạt động tư pháp. Hoạt động của luật sư còn là phương tiện hữu hiệu giúp cho cá nhân, tổ chức bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Với chức năng, vai trò của luật sư trong xã hội nói chung, trong hoạt động tư pháp nói riêng, Đảng ta có chủ trương củng cố và tăng cường đối với tổ chức và hoạt động luật sư.
Vấn đề đặt ra là cần thiết lập được một cơ chế tổ chức, phối hợp kèm theo các biện pháp cơ bản nhằm bảo đảm sự bình đẳng thực sự của luật sư trong quá trình tranh tụng tại phiên toà, xác định rõ vai trò của việc bổ trợ tư pháp trong hoạt động tư pháp.
Để thực hiện được mục tiêu trên, chúng ta phải tiến hành đồng bộ nhiều biện pháp cơ bản trong đó phải kể đến các biện pháp về đổi mới nhận thức, đổi mới về công tác tổ chức, hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả hoạt động của luật sư và vai trò của họ trong việc thực thi pháp luật của người dân. Việc thực hiện các biện pháp đó phải gắn liền với mục tiêu của cải cách tư pháp trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam.
Đứng trước yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân, nâng cao hiệu quả, hiệu lực hoạt động của các cơ quan tư pháp nhằm bảo vệ các quyền dân chủ của công dân, Đảng ta đã đề ra nhiều chủ trương, chính sách trong việc cải cách hệ thống tư pháp từ tổ chức đến cơ chế hoạt động. Quan điểm mang tính định hướng là cải cách tư pháp phải nằm trong chủ trương đổi mới hệ thống chính trị, gắn liền với nhiệm vụ xây dựng Nhà nước pháp quyền ở Việt Nam. Trong tổng thể đổi mới hệ thống chính trị, cải cách tư pháp luôn được coi là một bộ phận quan trọng trong cải cách bộ máy nhà nước. Nội dung chủ yếu của cải cách tư pháp là kiện toàn bộ máy các cơ quan tư pháp, phân định rõ thẩm quyền xét xử của Toà án nhân dân các cấp, đổi mới tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân, các cơ quan điều tra, cơ quan thi hành án và các cơ quan, tổ chức bổ trợ tư pháp.
Trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta đã thực hiện một số bước quan trọng về cải cách tư pháp. Tổ chức, bộ máy của các cơ quan điều tra, kiểm sát, toà án, thi hành án và bổ trợ tư pháp đã có nhiều điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với sự phát triển của đất nước. Chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức tư pháp, bổ trợ tư pháp như luật sư đã được xác định rõ ràng hơn. Hoạt động luật sư ngày càng phát triển, góp phần hỗ trợ đắc lực cho hoạt động tư pháp và nâng cao nhận thức pháp luật của nhân dân, hỗ trợ có hiệu quả cho công dân trong việc bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Tuy nhiên, trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân thì tổ chức và hoạt động luật sư còn có những bất cập nhất định cần tiếp tục đổi mới theo hướng từng bước xã hội hoá.
Xã hội hoá tổ chức và hoạt động luật sư cần theo định hướng cơ bản cụ thể sau đây:
- Cần khẳng định luật sư là một nghề trong xã hội và vì vậy tổ chức, hoạt động luật sư cần được xây dựng trên những nguyên tắc là một nghề chuyên nghiệp, nghề tự do;
- Cần tạo cơ sở pháp lý thuận lợi để phát triển đội ngũ luật sư chuyên nghiệp để đáp ứng nhu cầu về luật sư tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật cho cá nhân, tổ chức nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ cũng như hỗ trợ đắc lực cho hoạt động xét xử;
- Từng bước chuẩn hoá các tiêu chuẩn luật sư phù hợp với các yêu cầu, điều kiện cụ thể của sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, nhưng phải bảo đảm đáp ứng các chuẩn mực về mặt chuyên môn, nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp, phù hợp với điều kiện hành nghề của luật sư trong khu vực và trên thế giới.
- Đề cao trách nhiệm cá nhân của luật sư, nâng cao vai trò tự quản của tổ chức nghề nghiệp của luật sư, đồng thời nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với nghề luật sư; phân biệt rõ quản lý nhà nước với tự quản của tổ chức nghề nghiệp của luật sư;
- Từng bước hoàn chỉnh hệ thống văn bản điều chỉnh nghề luật sư, tạo cơ sở pháp lý thuận lợi cho nghề luật sư Việt Nam phát triển, hội nhập khu vực và quốc tế.
Tóm lại: Tổ chức hoạt động hành nghề Luật sư ở Việt Nam nhìn chung trong những năm gần đây và hiện nay đã có những bước phát triển không ngừng, nhưng chủ yếu vẫn tập trung vào các lĩnh vực tố tụng và dịch vụ pháp lý. Sau khi Việt Nam đã gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) đã có những tác động trong một chừng mực nhất định đến việc hành nghề của luật sư Việt Nam nhưng có thể nói gần như chưa tạo ra sự thay đổi lớn nào cho các luật sư Việt Nam trong lĩnh vực tư vấn pháp luật tại Việt Nam vì đây vẫn luôn là thế mạnh của các tổ chức luật sư nước ngoài và khách hàng chủ yếu cần dịch vụ này thường là các doanh nghiệp, tổ chức nước ngoài và họ cũng thường chỉ sử dụng các tổ chức luật sư nước ngoài, chỉ là đối với một số rất ít các tổ chức luật sư Việt Nam hoạt động chuyên nghiệp. Vì vậy, tổ chức luật sư Việt Nam phải ngày càng hoàn thiện và phát triển vai trò của minh nhằm để đảm bảo việc thực hiện trọng trách và đa dạng hóa dịch vụ pháp lý để ngày càng khẳng định vai trò của luật sư Việt Nam trong nước và đấu trường quốc tế.
Luật gia: M.Duyên
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:
· Toå chöc hoat ñong luat sö ôû Viet nam quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån – TS. Nguyeãn Vaên Tuaân – Toång bieân taäp Taïp chí Daân chuû vaø phaùp luaät.
· Taïp chí Daân phaùp luaät – Soá chuyeân ñeà: 60 naêm ngaøy Ngaønh Tö Phaùp ngaøy 15/08/2005).
· Phaùp lệnh Toå chöùc luaät sö naêm 1987.
· Phaùp leänh toå chöùc luaät sö naêm 2001.
· Luaät luaät sö naêm 2006.
· Tìm hieåu Luaät Luaät sö naêm 2006. Thoâng tin Phaùp luaät daân söï (http://vibonline.com.vn).
· Boä tröôûng Boä tö phaùp: Chæ 20% vuï aùn coù luaät sö - Theo Vietnamnet 22:37’ ngaøy 06/11/2007.
· Luaät sö, troïng taøi chöa theo kòp… WTO – Theo thôøi baùo kinh teá Vieät Nam luùc 11:41’ ngaøy 11/08/2006 (GMT+7).
· Thuû töôùng duyeät ñeà aùn thaønh laäp Lieân ñoaøn luaät sö Vieät Nam – http://www.vnlawfind.com.vn luùc 09:02’ ngaøy 21/01/2008.
· Luat-su-tap-su-muon-co-danh-tieng-phai-dam-chong-gai: VTC News. Tác giả: Việt Linh. http://vtc.vn/xahoi/vieclam.
· Doanh nghiệp Việt Nam đổ xô đi thuê, 5/5/2005, VnExpress.
· Nóng bỏng thị trường pháp lý, 29/10/2006, Vietnam Net.
· Một số chuyên đề về Tổ chức và hoạt động Luật sư trong Tạp chí Dân chủ và Pháp luật.
· www. Doisongphapluat.com.vn
